KaradenizTiwi Giresun Görele

44 Views

04/05/21

KaradenizTiwi Giresun Görele
Görele
Görele adı antik çağda bugünkü Eynesil kasabası çıkışında 'Görele Burnu' diye anılan, harabe halinde kalıntılarına rastlanan "Coralla / Koralla" şehrinden gelmektedir. Görele Burnu'nda Bizans döneminden kalma dört kale harabesi vardır. Kale harabeleri üzerinde yapılan arkeolojik çalışmalar buranın Ortaçağ Bizans kalesi olduğuna işaret eder ve en geç XIV. Yüzyılda yapılmış olabileceği ihtimalini ortaya koyar. Bu bilgilerden yola çıkarak eski Görele'nin İtalyanca mercan anlamına gelen Coralla olduğu ve Cenevizliler tarafından oluşturulduğu şeklindeki yaygın kanaatin doğru olmadığı anlaşılmaktadır. Şu halde bu adın, Cenevizliler'in Karadeniz'e gelmelerinden önce de var olduğu açıktır.Coralla'nın anlamını Bilge Umar 'Çıkıntılık-çık' olarak tarif eder.
Halkın birbirine 'haydi görelim', yahut 'git gör hele' demelerinden dolayı Görele adının 'Görhele' sözlerinden çıktığı ise yakıştırmadan ibarettir. 'Coralla/Koralla' Türk telaffuzuna uygun olarak 'Görele' şekline dönüşmüştür.

Görele kalesinin bu günkü verilere göre Orta Çağ'da bir Bizans kalesi olarak kurulduğu belirli olmakla beraber yerleşmesinin bundan daha önceki tarihlere gittiği de düşünülebilir. Bugüne kadar ulaşan rivayetlere göre eski Görele, 1741'de mamur bir yer ve müstahkem bir kale idi.

I.Mahmud (1699-1754) tarafından çıkan bir ayaklanma sırasında gönderilen donanma ile yakıldı ve geriye kalan halk da şimdiki Görele'ye (Elegü) yerleşti. Gerek I.Mahmud, gerekse II. Mahmud zamanında çıkan olaylar sebebiyle eski Görele dağılmış ve geriye kalan halk da şimdiki Görele'ye (Elegü) yerleşmiştir.

1851'de buradan geçen Alman alim A.d.Mortdmann ''60 yıl önce yakıldığı belirtilen hisar ve köyün harabelerinin bulunduğu Koralla burnunu geçtik" der. Buna göre Koralla'nın yanması takriben 1790-91 yıllarına tekabül eder.

Eski Görele, Trabzon Rum Devleti'nin kurulmasından sonra onların sınırları içinde önemli bir stratejik mevkii özelliği kazandı. 1404 yılında Trabzon kralı İmparotor III.Manuel'in (1390-1412) memleketinin sınırları batı sahil boyunu takiben Giresun'u geçiyordu. Bu eyalette Korilla(Görele) da batı Trabzon imparatorluğuna aitti.

Görele'nin Osmanlı egemenliğine kesin olarak geçmesi Fatih Sultan Mehmed tarafından sadece kıyıdaki Giresun, Tirebolu, Görele kalelerinde yaşıyor, köylerde yerli halktan zümrelere rast gelinmiyordu. Kırlık kesim Oğuzlar'ın Çepni boyuna mensup olanların elinde bulunuyordu.

Osmanlı idaresi altındaki Görele hakkında en eski bilgiler XV. yüzyıla kadar iner. XV. ve XVI. yüzyıllara ait Trabzon sancağı tahrir defterlerinde yer alan bilgilerden en eskisi 1486 tarihlidir. 1486'da Akçaabad nahiyesine tâbi olan Görele kasabası 9 nefer Müslüman kale görevlisi, 60 hane, 6 biye (dul), Hristiyan nüfusa sahip idi. Buna göre Görele kalesinde 33'ü Müslüman, 334'ü Hristiyan olmak üzere 357 kişinin yaşadığı tahmin edilebilir.
Görele'nin Osmanlı egemenliğine kesin olarak geçmesi Fatih Sultan Mehmed tarafından sadece kıyıdaki Giresun, Tirebolu, Görele kalelerinde yaşıyor, köylerde yerli halktan zümrelere rast gelinmiyordu. Kırlık kesim Oğuzlar'ın Çepni boyuna mensup olanların elinde bulunuyordu.

Osmanlı idaresi altındaki Görele hakkında en eski bilgiler XV. yüzyıla kadar iner. XV. ve XVI. yüzyıllara ait Trabzon sancağı tahrir defterlerinde yer alan bilgilerden en eskisi 1486 tarihlidir. 1486'da Akçaabad nahiyesine tâbi olan Görele kasabası 9 nefer Müslüman kale görevlisi, 60 hane, 6 biye (dul), Hristiyan nüfusa sahip idi. Buna göre Görele kalesinde 33'ü Müslüman, 334'ü Hristiyan olmak üzere 357 kişinin yaşadığı tahmin edilebilir.
1788'den önce devam Trabzon valiliğine getirilen Canikli ailesinden Battal Hüseyin Paşa, savaşın bir kuvvetle gittiği Anapa üzerine gönderildi ise de gitmedi. Ertesi yıl az bir kuvvetle gittiği Anapa'da Ruslara yenildi ve esir düştü (Ekim 1790). Bunun üzerine Anapa seraskerliğine babasının kethüdası olan Sarı Abdullah Paşa getirildi. Abdullah Paşa da cepheye gitme işini ağırdan alınca Anapa Ruslar'ın eline geçti (1791). Bu duruma çok içerleyen padişah III.Selim Anapa'nın Ruslar'ın eline geçmesine Sarı Abdullah Paşa'nın sebebiyet verdiğini düşündüğünden onu azlederek yerine Kuğu-zade Süleyman Paşa'yı Trabzon Valisi tayin etti ve Sarı Abdullah Paşa'nın katlini ona havale etti.

1800 yılı sonlarında Görele ile Tirebolu kazalar arasında bir arazi ihtilafı söz konusu oldu.Eynebe tabir edilen yer Kuğu-oğlu Ömer tarfından Görele toprağıdır diye zapt edilince, yapılan itiraz sonunda Eynebe'nin öteden beri Tirebolu toprağı olduğuna karar verildi (10 Aralık 1800).

1811'de Görele Kuğu-oğullarının, Tirebolu Kel Ali-oğullarının, Giresun Laçin-oğullarının idaresinde idi.

1811'den itibaren Görele nüfus bakımından giderek dağılmış, buradaki halk yakınlardaki köylerde oturmaya ve bir bölümü de daha sonra Elevi denilen yerde yeni Görele'ye yerleşmeye başlamış olmalıdır.